Z jakimi problemami stykają się osoby w podeszłym wieku i z jakimi trudnościami borykają się osoby niepełnosprawne w czasie dbania o higienę jamy ustnej? W naszym dzisiejszym wpisie przedstawimy kilka najczęściej spotykanych trudności, jakim muszą stawić czoła pacjenci oraz podzielić się kilkoma radami mającymi ułatwić im dbanie o piękne, a przede wszystkim zdrowe zęby.

Trudności z zachowaniem higieny jamy ustnej

Pacjenci niepełnosprawni i przewlekle chorzy napotykają na szereg przeszkód w utrzymywaniu higieny jamy, co spowodowane jest m.in. zmniejszonymi zdolnościami manualnymi, brakiem zrozumienia konieczności przeprowadzania systematycznych zabiegów higienicznych oraz trudności z oczyszczaniem zębów.

Ograniczenia fizyczne

Pacjenci niepełnosprawni i przewlekle chorzy zaliczani są do grupy o zwiększonym ryzyku występowania chorób jamy ustnej. Wiele osób o obniżonej sprawności intelektualnej posiada jednocześnie zmniejszone zdolności manualne uniemożliwiające im przeprowadzenie zabiegu we właściwy sposób. Dotyczy to również pacjentów w pełni sprawnych intelektualnie, ale mających ograniczenia fizyczne, np. chorujący na zapalenie stawów, osoby w podeszłym wieku, z zaburzeniami koordynacji mięśniowej oraz pacjenci po amputacji kończyn.

Wady w jamie ustnej

Należy również wspomnieć o przeszkodach w przeprowadzaniu procedur higienicznych przez pacjentów niepełnosprawnych wynikających z istnienia wad w obrębie jamy ustnej. Przykładem mogą być osoby z makroglosją (powiększenie języka), z zespołem Downa, u których występuje nawyk tłoczenia języka, a u wielu pacjentów niepełnosprawnych intelektualnie obecny jest wzmożony odruch wymiotny. Także ruchy mimowolne żuchwy czy zgrzytanie zębami utrudniają przeprowadzanie zabiegu przez opiekunów bądź go wręcz uniemożliwiają.

Specjalne przybory

Obecnie dostępne są produkty pozwalające na pokonanie wymienionych przeszkód i ograniczeń. Podstawowym przyborem jest szczoteczka. Zwraca się uwagę na rodzaj i ustawienie włosia, budowę rękojeści, zdolność samodzielnego użytkowania, a także płukania jamy ustnej przez chorego. Pacjentom o zmniejszonej sprawności należy polecać stosowanie miękkich szczoteczek, aby nie uszkadzały błony śluzowej. Dostępne są specjalne szczoteczki do zębów, posiadające włosie nachylone pod różnymi kątami, co umożliwia jednoczasowe oczyszczanie powierzchni żującej, policzkowej oraz podniebiennej lub językowej. Znacznie skracają czas zabiegu, co jest niezwykle istotne w przypadku osób niewspółpracujących, u których musi on być wykonany przez opiekunów stosunkowo szybko.

Szczoteczka elektryczna

Osobom o zmniejszonych możliwościach ruchowych polecane są również szczoteczki elektryczne, gdyż zapewniają dobrą technikę oczyszczania niezależnie od zdolności manualnych. U chorych posiadających problemy z płukaniem czy wypluwaniem alternatywą może okazać się szczoteczka z systemem ssącym. Dotyczy to szczególnie pacjentów niepełnosprawnych i przewlekle chorych leżących czy też hospitalizowanych. Dzięki niej możliwe jest oczyszczanie zębów z jednoczesnym ich opłukiwaniem oraz odsysaniem płynów z jamy ustnej dzięki wbudowanemu systemowi.

Przestrzenie międzyzębowe

W celu oczyszczania przestrzeni pomiędzy zębami u osób niepełnosprawnych stosowanie popularnych nici dentystycznych może okazać się trudne lub niemożliwe. Pomocne wtedy jest wykorzystanie trzymadełka do nici.

Osłonka dla opiekuna

Pacjenci czasami nie są w stanie utrzymać otwartą jamę ustną przez dłuższy czas. W takich przypadkach zaleca się wykorzystanie osłony plastikowej zakładanej na palec osoby przeprowadzającej zabieg mycia zębów. Wykorzystanie tego rodzaju udogodnienia zapobiegnie przypadkowemu uszkodzeniu tkanek pacjenta lub opiekuna podczas niespodziewanej próby przywodzenia żuchwy.

Pasty, płukanki, żele z fluorem

Osobom z wyższym ryzykiem próchnicy zaleca się stosowanie pasty do zębów ze zwiększoną zawartością fluoru oraz korzystanie z płukanek. U pacjentów mających problemy z płukaniem oraz wypluwaniem wskazane jest stosownie małych ilości pasty. W tych przypadkach alternatywę dla płukanek może stanowić żel lub spray.

Dozownik do pasty i uchwyty

Niepełnosprawnym wykorzystującym efektywnie jedynie jedną kończynę górną, zaleca się mocowane do ściany specjalnych uchwytów na pastę, dzięki czemu możliwa jest samodzielna jej aplikacja. Podobnie w przypadku gdy konieczne jest systematyczne oczyszczanie protezy wykorzystuje się specjalne szczotki, które zamocowuje się do umywalki, tak by pacjent był w stanie ją umyć jedną ręką.

Nawilżanie błony śluzowej

Oczyszczanie jamy ustnej dotyczy także pacjentów karmionych pozajelitowo. Ze względu na zagrażającą kserostomię (suchość jamy ustnej), konieczne jest także nawilżanie śluzówki. W tym celu wykorzystuje się specjalne patyczki z umieszczoną na końcu gąbką, którą nawilża się wodą bądź płukanką profilaktyczną i oczyszcza powierzchnie zębów oraz błonę śluzową. W takiej sytuacji dopuszcza się też wykorzystanie zwilżonej gazy nawiniętej na palec.